Yapay zekâ destekli sohbet robotları hayatın birçok alanında olduğu gibi artık beslenme önerileri konusunda da aktif rol oynuyor. Peki, ChatGPT gibi yapay zekâ uygulamalarının sunduğu diyet listeleri ne kadar güvenilir? Uzmanlar uyarıyor: Bu tür öneriler sağlık profesyoneli tavsiyesinin yerini tutmaz.
ChatGPT’den Diyet Listesi Almak: Kolay, Hızlı ve Riskli mi?
Kullanıcıların “3 günde 2 kilo verdiren diyet listesi hazırla” ya da “glutensiz ve düşük kalorili beslenme planı öner” gibi taleplerine karşılık verebilen yapay zekâ modelleri, kısa sürede kişiye özel gibi görünen planlar sunabiliyor. Ancak bu pratik çözümün arkasında bazı önemli sorular var:
- Önerilen besinler gerçekten sağlıklı mı?
- Diyet, kişinin yaş, cinsiyet, hastalık durumu gibi verilerine uygun mu?
- Liste bilimsel verilerle mi destekleniyor, yoksa genel varsayımlara mı dayanıyor?
ChatGPT gibi dil modelleri, internetteki geniş çaplı bilgi havuzuna dayanarak içerik üretse de, bireysel tıbbi geçmişi dikkate almaz. Bu durum, ciddi sağlık riskleri doğurabilir.
Uzman Görüşü: “Kişiye Özel Olmayan Diyet Tehlikelidir”
Beslenme uzmanları ve diyetisyenler, her bireyin metabolizmasının, yaşam tarzının ve sağlık geçmişinin farklı olduğunu vurguluyor. Bu nedenle bir yapay zekâdan alınan genel listeyi uygulamak:
- Diyabet, tansiyon, insülin direnci gibi hastalıkları tetikleyebilir
- Kas kaybına veya yetersiz beslenmeye yol açabilir
- Psikolojik olarak sürdürülebilirliği düşük olabilir
Uzmanlar, özellikle uzun süreli ya da kısıtlayıcı diyetlerin, bir uzmana danışılmadan uygulanmasının önerilmediğini belirtiyor.
Yapay Zekâ Hangi Durumlarda Destekleyici Olabilir?
Tüm uyarılara rağmen, yapay zekânın beslenme konusunda bazı avantajları da yok değil. Özellikle genel bilgi edinme, temel kalori hesaplamaları, gıda içerikleri ve öğün planlamasında fikir edinme açısından faydalı olabilir.
Yapay zekânın destek sağlayabileceği alanlar:
- Öğün örnekleri ve kalori tahmini
- Gıda alerjilerine dikkat çekme
- Sağlıklı tarif önerileri
- Etiketsiz ürünlerde ortalama makro değer bilgisi sağlama
Ancak bu içeriklerin bilgi amaçlı kullanılması, birebir uygulanmadan önce mutlaka sağlık uzmanlarına danışılması gerektiği unutulmamalıdır.
Kullanıcı Deneyimleri Ne Gösteriyor?
ChatGPT’den diyet önerisi alıp uygulayan bazı kullanıcılar, belirli bir süre için fayda gördüklerini ifade ederken, bir kısmı da sağlık sorunlarıyla karşılaştıklarını paylaşıyor. Özellikle:
- Hızlı kilo verme isteğiyle yazılan komutlara karşılık gelen düşük kalorili listeler, uzun vadede yorgunluk ve halsizlik yaratabiliyor
- Vücut analizi yapılmadan verilen protein ağırlıklı öneriler, böbrek rahatsızlığı olan bireyler için risk taşıyabiliyor
- Mevcut ilaç kullanımı veya alerjiler göz ardı edilebiliyor
Bu deneyimler, yapay zekânın sunduğu bilgilerin “danışma rehberi” niteliğinde algılanması gerektiğini gösteriyor.
